Właściwa dieta po złamaniu

Złamanie kości to nie tylko odczuwany ból czy dyskomfort, ale przede wszystkim czasowa niepełnosprawność i duże fizyczne ograniczenie. Z pewnością każdy kogo spotkała taka kontuzja chciał jak najszybciej stanąć na nogi i wrócić do normalnego funkcjonowania. Zrost kości nie jest niestety procesem krótkotrwałym i u każdego przebiegającym w taki sam sposób. Prawidłowe gojenie kości zależy od wielu czynników. Co więc można zrobić, by ukrócić swoje cierpienie i szybciej wrócić do formy? Odpowiedzią na to pytanie nie jest tylko rehabilitacja czy suplementacja odpowiednich witamin, bowiem w procesie leczenia złamania bardzo ważna i zbawienna w skutkach jest odpowiednia DIETA.

Co jeść, by szybciej wrócić do pełnej sprawności?

Świadome odżywianie się i dobrze dobrane składniki diety mogą znacznie pomóc w regeneracji złamanej kości. Ponadto prawidłowo zbilansowane posiłki nie doprowadzą do niepotrzebnego zwiększenia masy ciała przy ograniczonej aktywności fizycznej. Dlatego warto odpowiedzialnie podejść do przygotowywania swoich dań i nie zapominać o składnikach bogatych w odpowiednie witaminy i minerały. Wymienione tutaj zalecenia dietetyczne pochodzą z naukowych źródeł i są poparte dowodami.

Wapń

Podstawowym budulcem kości i najważniejszym komponentem diety podczas złamania jest wapń.  Nie tylko pełni on niezmiernie ważną funkcję w procesie mineralizacji kośćca, ale jest również potrzebny podczas krzepnięcia krwi czy przewodnictwa nerwowo-mięśniowego. Dzienne zapotrzebowanie na wapń u osoby dorosłej to 1000 mg, natomiast u osób starszych 1300 mg. Jest to wartość zapewniająca odpowiednią ilość budulca dla kości. Dlatego w okresie rekonwalescencji po urazie, należy zadbać o to, by posiłki były bogate w ten pierwiastek. Jego głównym źródłem w diecie są produkty mleczne, np. twarogi, kefiry, jogurty, jednak jest on dostarczany także w produktach roślinnych takich jak: nasiona maku, warzywa kapustne, brokuł, jarmuż czy rośliny strączkowe. Bogate w wapń są także ryby spożywane z ośćmi, czyli sardynki lub szprotki. 

Białko

Należy również pamiętać, że niezbędna do leczenia złamania jest odpowiednia ilość spożywanego białka. Jest to jeden z podstawowych składników odżywczych, który odgrywa istotną rolę w syntezie kolagenu i innych białek tworzących tkankę kostną. Ważne jest jednak to, iż zarówno niedobór jak i nadmiar białka może źle wpływać na mineralizację kości. Dlatego warto kontrolować ilość przyjmowanego składnika i zadbać, by w dziennym menu znajdowało się około 1 gram białka na kilogram masy ciała.  Znaleźć je możemy głównie w mięsie, jajach, mleku, nasionach strączkowych choć wygodną formą jego przyjmowania są białkowe odżywki dla sportowców pochodzące z mleka lub strączków. Niekiedy w przypadku pacjentów, którzy doznali urazu z masywnym uszkodzeniem innych tkanek, np. mięśni, zaleca się spożywanie nawet do 2g białka na kg masy ciała, aby zapewnić organizmowi wystarczającą ilość budulca do regeneracji licznych uszkodzeń.

Fosfor

Istotną rolę w czasie rekonwalescencji po złamaniach pełni także fosfor, będący jednym z podstawowych składników tkanki kostnej. Pierwiastek ten bierze udział w procesach wzrostu i odnowy komórek, ważne więc, by wzbogacić swój jadłospis o produkty go zawierające. Należy jednak pamiętać o odpowiednich proporcjach fosforu do wapnia w diecie, ponieważ jego nadmiar utrudnia wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego. Właściwy stosunek tych dwóch składników to 1:1. Źródłem fosforu w diecie są przede wszystkim mięso, ryby, jaja, orzechy, produkty zbożowe i mleczne.

Witamina D

Kolejnym istotnym czynnikiem wspomagającym zrost kostny po urazie jest witamina D, ponieważ ma ona ogromną rolę w utrzymywaniu właściwego stanu układu kostnego. Jest ona niezbędna do mineralizacji kości, a jednocześnie wspomaga wchłanianie wapnia i fosforu. Organizm ludzki ma zdolność produkowania witaminy D pod wpływem promieniowania słonecznego. Jednak ze względów atmosferycznych panujących w Polsce oraz szerokości geograficznej, ilość tej witaminy syntetyzowanej w skórze jest niewystarczająca, dlatego wytyczne mówią o suplementacji witaminy D3 przez okres od września do kwietnia w dawce 800-2000 j /dz (dla osoby dorosłej) lub nawet przez cały rok u osób powyżej 65 roku życia. Szczegółowe zalecenia dotyczace, np. dzieci oraz kobiet w ciąży można znaleźć tutaj: https://diabetologia.mp.pl/wytyczne/92799,wytyczne-suplementacji-witaminy-d-skrot-aktualnych-zalecen 

Dodatkowo witaminę D3 znaleźć możemy w takich produktach spożywczych jak tłuste ryby, jaja czy masło. 

Witamina K

Witamina K jest również ważnym składnikiem diety przyspieszającym leczenie po złamaniu. Jest ona niezbędna do syntezy białek takich jak: osteokalcyna, osteopontyna i osteonektyna, które biorą udział w rozwoju układu kostnego. Co więcej witamina K hamuje aktywność osteoklastów, czyli komórek kościogubnych, dzięki czemu zmniejsza resorpcję tkanki kostnej. Bogatym źródłem tej witaminy są przede wszystkim zielone warzywa, np. brokuły, jarmuż, sałata, szpinak, kapusta.

Witamina C

W procesie mineralizacji kości duże znaczenie ma także witamina C. Po pierwsze poprawia ona wchłanianie wapnia, żelaza i magnezu, a po drugie jest niezbędna do wytwarzania kolagenu. Zbyt niski poziom witaminy C w organizmie może prowadzić do zmniejszonej syntezy włókien kolagenu, co skutkuje zaburzeniami w strukturze tkanki kostnej. Dlatego w diecie osób ze złamaniem powinny znaleźć się produkty bogate w tą witaminę. Zalicza się do nich owoce takie jak czarne i czerwone porzeczki, kiwi, cytrusy, truskawki oraz warzywa, m.in. natkę pietruszki, czerwoną paprykę, jarmuż, brukselkę, brokuły czy kalarepę.

Magnez i potas

Odpowiednia podaż magnezu i potasu również przyczynia się do prawidłowego procesu odbudowy tkanki kostnej. Niedostateczna ilość magnezu w organizmie może mieć negatywny wpływ na mineralizację kości. Z kolei potas ogranicza wydalanie wapnia z moczem. Są to zatem istotne pierwiastki skracające czas regeneracji po złamaniu. Najlepszym źródłem magnezu są: kakao, pestki dyni, otręby pszenne, migdały, kasze czy suszone owoce. Natomiast potas można znaleźć między innymi w roślinach strączkowych, pomidorach, ziemniakach, suszonych owocach czy bananach.

 Odpowiednio skomponowana dieta jest bardzo istotna w procesie rekonwalescencji po złamaniu. Ważne, by świadomie podchodzić do żywienia i planowania posiłków, ponieważ jest to bardzo istotny czynnik przyspieszający leczenie. Warto jednak przed wprowadzeniem nowych nawyków żywieniowych, sprawdzić poziomy powyższych składników odżywczych i mineralnych we krwi i skonsultować je z lekarzem prowadzącym, by mieć pewność w jakim stopniu należy zmienić swój jadłospis lub czy należy wprowadzić suplementację aby jak najszybciej dojść do pełni sił.

Ta bibliografia zawiera źródła naukowe z zakresu wpływu różnych składników odżywczych na zdrowie kości, co może być przydatne do pogłębienia wiedzy na temat diety w okresie rekonwalescencji po złamaniu. Warto zaznaczyć, że każdy przypadek medyczny jest indywidualny i powinien być konsultowany z odpowiednimi specjalistami ortopedii.

O autorze

lek. Paweł Graczyk

Specjalista Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu

Zachęcamy do skorzystania z możliwości umówienia wizyty za pomocą portalu Znany Lekarz

Umów wizytę